Συνέντευξη του Υφυπουργού Ανάπτυξης & Επενδύσεων κ. Γιάννη Τσακίρη με θέμα το ΕΣΠΑ, στο Netweek

28/11/2022

Συνέντευξη του Υφυπουργού Ανάπτυξης & Επενδύσεων κ. Γιάννη Τσακίρη με θέμα τον ψηφιακο μετασχηματισμό και τις προοπτικές του νέου ΕΣΠΑ, στο Netweek:

• Οι ΜμΕ -η «ραχοκοκαλιά» της ελληνικής οικονομίας- βρίσκονται ουσιαστικά στη γραμμή εκκίνησης για την ψηφιακή μετάβασή τους, με την ελπίδα να καλυφθεί η χρόνια υστέρηση που παρουσιάζουν σε σύγκριση με τον ευρωπαϊκό μέσο όρο. Ποιος είναι ο δικός σας στόχος και σχεδιασμός για την ενίσχυσή τους από το νέο ΕΣΠΑ; Υπάρχει ήδη οδικός χάρτης με χρόνους, χρήματα, δράσεις;

Πολύ σωστά τονίσατε πως οι ΜμΕ είναι η «ραχοκοκαλιά» της ελληνικής οικονομίας και σαφέστατα πρωταρχικός μας στόχος είναι τις καταστήσουμε ανταγωνιστικές σε εγχώριο και διεθνές επίπεδο αλλά και φυσικά να μετεξελιχθούν σύμφωνα με τις προδιαγραφές που μας επιβάλλει η ΕΕ. Ήδη αναμένουμε το νέο ΕΣΠΑ που θα ανοίξει την αυλαία του με μία πρόσκληση που θα  αφορά στην «Ψηφιακή Μετάβαση των ΜμΕ» με τον πρώτο κύκλο προκηρύξεων να έχει προϋπολογισμό ύψους περίπου 300 εκατ. ευρώ. Η υποβολή αιτήσεων αναμένουμε να ξεκινήσει μέχρι τέλη Νοεμβρίου  και θα αφορά χρηματοδοτήσεις επιχειρήσεων με χαμηλή ψηφιακή ετοιμότητα. Πιο συγκεκριμένα, η δράση που αφορά στην ψηφιακή μετάβαση των μικρομεσαίων επιχειρήσεων θα έχει 3 σκέλη: βασικός ψηφιακός μετασχηματισμός, μετασχηματισμός αιχμής και πιο εξελιγμένος ψηφιακός μετασχηματισμός. Η κάθε εταιρία θα επιλέγει ένα από τα τρία σκέλη ανάλογα με το βαθμό ψηφιακής της ωριμότητας. Οπότε όπως αντιλαμβάνεστε υπάρχει οδικός χάρτης και φυσικά θα ακολουθήσουν και άλλες προσκλήσεις για τον ψηφιακό μετασχηματισμό το νέο έτος

• Θεωρείτε ότι αυτή η μετάβαση θα είναι «βατή» για τις επιχειρήσεις, ειδικά καθώς οι ΜμΕ δεν έχουν κατά κανόνα ανθρώπινους και άλλους αναγκαίους πόρους στη διάθεσή τους;

Κοιτάξτε να δείτε, στον χώρο των επιχειρήσεων, η μετάβαση στο νέο πλαίσιο προϋποθέτει την αντιμετώπιση πολυάριθμων προκλήσεων όπως αναφέρατε, τόσο καθαρά τεχνολογικής φύσεως, όσο όμως και κουλτούρας και γενικότερης στάσης απέναντι στην αναγκαιότητα των αλλαγών. Φυσικά, ο αριθμός και το εύρος των προκλήσεων αυτών είναι μεγαλύτερα για τους μικρομεσαίους οργανισμούς, οι οποίοι θα πρέπει να τονίσουμε πως  -σε όλες τις ευρωπαϊκές χώρες- ξεκινούν την κούρσα της τεχνολογικής προσαρμογής από μειονεκτικό σημείο σε σχέση με τις μεγαλύτερες επιχειρήσεις.

Στην χώρα μας φυσικά τα προβλήματα αυτά είναι πιο έντονα, από τη στιγμή που η γενικότερη ενσωμάτωση ψηφιακών τεχνολογιών στις επιχειρήσεις μας είναι ακόμα χαμηλή (22η θέση στην ΕΕ, DESI 2022), ενώ οι ελληνικές ΜμΕ υστερούν σε μέγεθος και παραγωγικότητα έναντι των ευρωπαϊκών μεγεθών. Όμως είμαστε αισιόδοξοι πως θα τα καταφέρουμε.

• Έχουμε εικόνα από την πορεία σε άλλες «ομοειδείς» χώρες, πχ. Ιταλία; Πώς σκέφτεστε να προχωρήσετε; Θα παίξει ρόλο ο βαθμός ωριμότητας (και αναγκών) κάθε επιχείρησης;

Φυσικά και θα παίξει ρόλο ο βαθμός ωριμότητας και αναγκών της κάθε επιχείρησης, γι αυτό άλλωστε και η πρώτη πρόσκληση που θα τρέξει χωρίζεται σε τρία σκέλη, ανάλογα με τις ανάγκες. Έχουμε πολλά παραδείγματα σε σχέση με το τι συμβάινει σε άλλες ομοειδείς χώρες και δυστυχώς η χώρα μας βρίσκεται πολύ πίσω στηην κούρσα της ψηφιακής μετάβασης. Χαρακτηριστικά θα αναφέρω ότι μόλις το 39% των ΜμΕ στην Ελλάδα, χαρακτηρίζονται από τουλάχιστον βασικό επίπεδο τεχνολογικής έντασης, έναντι ευρωπαϊκού μέσου όρου 55%. Η υστέρηση αυτή οφείλεται, μεταξύ άλλων, στην εστίαση των ιδιωτικών επενδύσεων σε τεχνολογικά συστήματα ξεπερασμένων δυνατοτήτων, και όχι σε καινοτόμες ψηφιακές τεχνολογίες, όπως ΤΝ, IoT, κυβερνοασφάλεια, κ.λπ.

• Ο όροι και οι συνθήκες υλοποίησης είναι «σφικτοί» ή θα δούμε ένα ακόμα «γεφύρι της Άρτας» με χρονοβόρες διαδικασίες και καθυστερήσεις, όπως τόσες φορές στο παρελθόν;

Η απάντηση είναι ΟΧΙ. Αυτά που θυμόντουσαν θα πρέπει να τα ξέχασουν. Άλλωστε προς αυτή την κατεύθυνση δουλεύουμε τρία χρόνια τώρα. Πλέον θα υπάρχει ένα αυστηρό χρονοδιάγραμμα υλοποίησης της επένδυσης για κάθε επιχείρηση. Δεν θα υπάρχει δηλαδή το φαινόμενο της εμπλοκής χρημάτων σε ένα επενδυτικό σχέδιο που δεν υλοποιείται, στερώντας πόρους από μια άλλη επιχείρηση που μπορεί να υλοποιήσει το δικό της επενδυτικό σχέδιο. Η επιχείρησή που θα θελήσει να ενταχθεί στην πρόσκληση θα πρέπει να έχει ώριμη επένδυση και να έχει διαθέσιμη την ίδια συμμετοχή ώστε να προχωρήσει άμεσα. Σε άλλη περίπτωση, εφόσον δεν υλοποιηθεί η επένδυση θα απεντάσσεται και θα προχωρά η επόμενη.

• Υπάρχουν κάποιες σημαντικές αλλαγές και διαφοροποιήσεις μεταξύ του τρέχοντος και του νέου ΕΣΠΑ, που αξίζει να αναφερθούν; 

Το νέο  ΕΣΠΑ της νέας Προγραμματικής Περιόδου έχει να επιδείξει οκτώ βασικές αλλαγές, οι οποίες σχετίζονται τόσο με την αύξηση πόρων, όσο και με τη βασική αρχιτεκτονική του προγράμματος,  η  οποία έχει μεγάλη συνάφεια με τους στόχους που υπηρετούν οι αρχές της πράσινης συμφωνίας που επικεντρώνεται στη βίωσιμη πράσινη ψηφιακή μετάβαση. Οι  αλλαγές που φέρνει το νέο ΕΣΠΑ είναι οι εξής: Αύξηση 2,2 δις ευρώ για τα 13 Περιφερειακά Επιχειρησιακά Προγράμματα σε σχέση με το ποσό που διοχετεύτηκε στην προηγούμενη προγραμματική περίοδο: δηλαδή από 5,9 δις σε 8,1 δις. Επίσης  για πρώτη φορά το 30% των πόρων του ΕΤΠΑ και του Ταμείου Συνοχής κατευθύνονται στην ενσωμάτωση δράσεων για το κλίμα, ενώ από το ΕΚΤ+ δεσμεύονται τουλάχιστον το 28% των πόρων σε δράσεις κοινωνικής ένταξης, το 8% στην καταπολέμηση της παιδικής φτώχειας και το 14% στην απασχόληση των νέων τα κατώτατα ποσοστά των οποίων ξεπερνάμε στοχεύοντας στην βέλτιστη αξιοποίηση των διαθέσιμων ενωσιακών πόρων. Επίσης θα πρέπει να αναφέρουμε και τις θεσμικές αλλαγές οι οποίες είναι οι εξής: Θέσπιση Συμβούλιου Παρακολούθησης και Συντονισμού ΕΣΠA, Δημιουργία νέας ΕΥ Τεχνικής Βοήθειας και Υποστήριξης Δικαιούχων , Αναδιάρθρωση Εθνικής Αρχής Συντονισμού, Διατήρηση Επιτελικών Δομών στα Υπουργεία, με μία δομή ανά Υπουργείο, Απλοποίηση της διαδικασίας εξειδίκευσης Προγράμματος και φυσικά πλήρως ψηφιοποιημένες διαδικασίες και Ολοκληρωμένα Πληροφοριακά Συστήματα : ΟΠΣ, ΟΠΣ-ΠΔΕ ή e-pde  ΟΠΣΚΕ  (ΟΠΣ Κρατικών Ενισχύσεων) Πληροφοριακό Σύστημα Σώρευσης Κρατικών Ενισχύσεων Ήσσονος Σημασίας «ΠΣΣΚΕΗΣ»

• Μεγάλο μέρος του «σώματος» των ΜμΕ εντάσσεται (ή θα μπορούσε να ενταχθεί, ως φυσική μετεξέλιξη) στον χώρο του retail, αξιοποιώντας τις δυνατότητες του eCommerce με εξωστρεφή, μάλιστα, διάθεση. Επεξεργάζεστε κάποια περαιτέρω κίνητρα γι' αυτό τον σκοπό, καθώς μια τέτοια κίνηση θα συμβάλει θετικά και στην εθνική οικονομία;

Η πανδημία φυσικά και έπαιξε καταλυτικό ρόλο στην παγκόσμια ανάπτυξη του ηλεκτρονικού εμπορίου. Τα πρώτα βήματα που είχαν ήδη γίνει μέχρι τότε, είχαν προετοιμάσει ένα εξαιρετικό, όπως αποδείχθηκε, εργαλείο όχι μόνο για την επιβίωση αλλά και για την περαιτέρω ανάπτυξη των επιχειρήσεων του λιανεμπορίου κυρίως, την εποχή που σχεδόν τίποτα δε λειτουργούσε. Το 2022 παρατηρήσαμε μια ευρύτερη άνοδο του e-commerce. Το ηλεκτρονικό εμπόριο εξελίχθηκε από μια πρακτική λύση αγορών σε μια επανάσταση αναφορικά με τον τρόπο που το καταναλωτικό κοινό αλληλεπιδρά με τις εταιρείες. Χάρη στη βελτιωμένη συνδεσιμότητα, τις on-demand υπηρεσίες, την οικονομία του διαμοιραμού, την εξέλιξη και την αναγέννηση – μετά την κρίση της πανδημίας – των logistics, τα τεχνολογικά εργαλεία που τίθενται στη διάθεση τόσο των μεγάλων retailers όσο και των νέων DTC brands, οι δυνατότητες να αναπτυχθεί μια επιχείρηση σε διεθνές πλέον επίπεδο είναι ουσιαστικά συναρπαστικές. Σε αυτήν την τάση έχει αρχίσει ήδη να προστίθεται και η άνοδος του B2B ηλεκτρονικού εμπορίου. Η συζήτηση δηλαδή πλέον για το e-commerce δεν αφορά μόνο τους καταναλωτές λιανικής και τα κάθε είδους ψώνια τους, αλλά και τις ίδιες τις επιχειρήσεις και τις προμήθειες τους. Συνεπώς, το ηλεκτρονικό εμπόριο αναμένεται οπωσδήποτε να εξελιχθεί σημαντικά στη χώρα μας ως προς τις δυνατότητές του και τα όσα μπορεί να προσφέρει σε πελάτες και επιχειρήσεις – ανεξάρτητα από το είδος που διαθέτουν προς πώληση. Φυσικά ως κυβέρνηση συζητάμε και δίνονται συνεχώς κίνητρα για αυτή την μετεξέλιξη των εταιριών. Άλλωστε το νέο ΕΣΠΑ στοχεύει και προς αυτή την κατεύθυνση.

• Εκτός από τις ΜμΕ έχετε κάτι άλλο στο «σκοπευτικό» σας; Πχ. είναι γνωστή η υστέρηση της Ελλάδας στον χώρο των smart factories, όπου γίνονται μεν βήματα, αλλά μάλλον διστακτικά – ποια είναι τα σχέδιά σας για την ψηφιακή αναβάθμιση της βιομηχανίας μας;

Πρέπει όλες οι επιχειρήσεις να αντιληφθούν πως ο ψηφιακός μετασχηματισμός, εφόσον πραγματοποιηθεί έγκαιρα και στοχευμένα, θα ενισχύσει την ανθεκτικότητα και ανταγωνιστικότητα των ΜμΕ. Στο χώρο της παραγωγής όπως αναφέρατε , η μετάβαση στο «έξυπνο» εργοστάσιο αναμένεται να μειώσει το κόστος των ελέγχων 7-12%, θα μειώσει το χρόνο από το σχεδιασμό του προϊόντος έως τη μαζική παραγωγή μέχρι 30%,ενώ θα αυξήσει τον παραγωγικό χρόνο μηχανημάτων έως και 60%, μειώνοντας τις δαπάνες συντήρησης 5-10%, αλλά μειώνοντας ταυτόχρονα και κατά 10-20% το χρόνο αλλαγής γραμμών παραγωγής.  Αυτό πρέπει να το αντιληφθούν οι ίδιες οι βιομηχανίες, εμείς θα τους προσφέρουμε όλα τα εργαλεία μέσω του νέου ΕΣΠΑ και πλέον θα είναι στο χέρι τους να αδράξουν την ευκαιρία.

• Έχετε ήδη δηλώσει πως την προκήρυξη για την «ψηφιακή μετάβαση» θα ακολουθήσει ανάλογη και μεγαλύτερη για την «πράσινη μετάβαση». Αυτά τα δυο δεν θα έπρεπε να είναι μαζί; (για digital & green decade, μιλάει παντού η πρόεδρος της Commission) ή αυτό δεν είναι εφικτό στην πράξη;

Ουσιαστικά ο ψηφιακός και πράσινος μετασχηματισμός των επιχειρήσεων θα τρέχουν παράλληλα, όπως αναμένεται να συμβεί και με τη δημοσίευση των δύο πρώτων προσκλήσεων, Ο στόχος μας σε ευρωπαϊκό επίπεδο είναι ο πράσινος και ψηφιακός μετασχηματισμός του συνόλου των επιχειρήσεων. Σε επόμενες προσκλήσεις αναμένεται να δούμε συνδυαστικές δράσεις.

• Όσον αφορά στο τρέχον ΕΣΠΑ, στο ΕΠΑνΕΚ «κερδάμε, με ανατροπή» (που λένε στην ποδοσφαιρική ορολογία). Επειδή η εστίαση είναι ανάλογη (οι ΜμΕ) μπορούμε να το θεωρήσουμε αυτό «οιωνό άριστο» για το μέλλον;

Όταν πρωτο-αναλάβαμε, το χειρότερο σε απορρόφηση πρόγραμμα ήταν το ΕΠΑνΕΚ, το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Ανταγωνιστικότητας & Καινοτομίας που αφορούσε τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις (ΜμΕ). Τώρα στο πρόγραμμα αυτό έχουμε τις περισσότερες υπερδεσμεύσεις και είναι το πρόγραμμα που τρέχει καλύτερα απ' όλα. Όμως και η γενικότερη  απορρόφηση του ΕΣΠΑ, πρέπει να σημειώσω πως είναι πάρα πολύ ικανοποιητική και εξελίσσεται όπως το είχαμε σχεδιάσει. Έχουμε πετύχει απορρόφηση 80% όταν τον Ιούλιο του 2019 που αναλάβαμε -και με δεδομένο ότι ξεκίνησε η υλοποίησή του το 2014- ήταν στο 25%. Όπως καταλαβαίνετε και στο μέλλον αναμένουμε ότι θα έχουμε τα ίδια αν όχι και καλύτερα αποτελέσματα.

• Με αυτές τις κινήσεις (και τη συνεχιζόμενη ψηφιακή στήριξη του δημόσιου τομέα), πόσο πλησιέστερα έρχεται ο πάγιος στόχος για ένα σύγχρονο ψηφιακό κράτος; Θα το κερδίσουμε το στοίχημα, in time;

Ήδη έχουμε αρχίσει και κερδίζουμε το στοίχημα. Το ελληνικό κράτος δεν έχει καμία σχέση με το κράτος που είχαμε πριν από τρία χρόνια. Για πρώτη φορά στο Νέο ΕΣΠΑ 2021-2027 υπάρχει ξεχωριστό πρόγραμμα για τον ψηφιακό μετασχηματισμό. Το πρόγραμμα «Ψηφιακός Μετασχηματισμος» αγγίζει τα 913 εκατομ. Ευρώ.  Το συγκεκριμένο επιχειρησιακό πρόγραμμα θα συμβάλλει ουσιαστικά στην οικοδόμηση της «Ψηφιακής Ελλάδας» μέσω της προώθησης του οικονομικού μετασχηματισμού της χώρας, δίνοντας έμφαση στην αξιοποίηση και την ενσωμάτωση των τεχνολογιών αιχμής, αλλά και υπηρετώντας τη στρατηγική επιλογή για την ενίσχυση των ψηφιακών δεξιοτήτων. Το πρόγραμμα κινείται πάνω σε τρεις βασικούς στρατηγικούς άξονες: Τον ψηφιακό μετασχηματισμό του Δημόσιου Τομέα με συνολικό προϋπολογισμό 400 εκατ. ευρώ, την ενίσχυση της ψηφιακής συνδεσιμότητας με ευρυζωνική πρόσβαση υψηλών ταχυτήτων όπου προβλέπεται να διατεθούν επιπλέον 400 εκατ. ευρώ και την ανάπτυξη των ψηφιακών δεξιοτήτων με χρηματοδότηση ύψους 113 εκατ. ευρώ. Σε συνδυασμό δε με την επιτυχή αντιμετώπιση των προκλήσεων των ΜμΕ η χώρα μας τα επόμενα πέντε χρόνια να είστε βέβαιοι πως θα παρουσιάζει μια εντελώς διαφορετική εικόνα.